Khi nhìn vào xu hướng tiêu dùng hiện nay, ta thấy một sự chuyển dịch mạnh mẽ: từ việc mua hàng chỉ để thỏa mãn nhu cầu cá nhân, người tiêu dùng đang dần chuyển sang quan tâm đến trách nhiệm xã hội, môi trường và giá trị bền vững. Điều đáng chú ý là nhiều khảo sát quốc tế cho thấy khách hàng sẵn sàng trả thêm 10 – 20%, thậm chí hơn, để sở hữu những sản phẩm thân thiện với môi trường. Đây không chỉ là một con số thống kê, mà phản ánh sự thay đổi lớn trong cách con người tiêu dùng, đánh giá thương hiệu và lựa chọn giá trị.

Việt Nam cũng không nằm ngoài xu hướng này. Từ những sản phẩm quen thuộc như ly nước mang đi, quần áo, mỹ phẩm cho tới thực phẩm hữu cơ, khách hàng – đặc biệt là thế hệ trẻ – đang thể hiện mong muốn đóng góp vào một thế giới tốt đẹp hơn thông qua từng quyết định mua hàng. Khi một cộng đồng ngày càng nhận thức rõ về tác động môi trường, thị trường cũng phải thay đổi theo. Và câu chuyện “sẵn sàng trả thêm 20%” chính là một dấu hiệu mạnh mẽ rằng kinh doanh bền vững không còn là lựa chọn, mà là xu thế tất yếu.

Ý thức tiêu dùng thay đổi – từ giá rẻ sang giá trị

Trước đây, phần lớn người mua hàng thường quan tâm đến ba yếu tố: giá cả, chất lượng và thương hiệu. Nhưng trong bối cảnh biến đổi khí hậu, ô nhiễm nhựa và sự suy giảm tài nguyên thiên nhiên, một yếu tố mới dần nổi lên: ảnh hưởng của sản phẩm đến môi trường và xã hội.

Người tiêu dùng ngày nay hiểu rằng một chiếc túi nylon giá rẻ có thể tồn tại hàng trăm năm ngoài môi trường; một chiếc áo thời trang nhanh có thể khiến lượng rác thải vải tăng lên chóng mặt; hay một loại hóa mỹ phẩm không kiểm soát hoá chất có thể gây hại cho nước và đất. Khi họ nhận ra rằng mỗi sinh hoạt nhỏ cũng góp phần vào hệ sinh thái chung, họ bắt đầu sẵn sàng chi thêm để lựa chọn điều tốt hơn.

Việc trả thêm 20% không chỉ là mua một sản phẩm. Đó là sự khẳng định: “Tôi đồng ý trả thêm để giảm đi gánh nặng mà thế hệ sau phải chịu”. Trong xã hội hiện đại, người tiêu dùng muốn cảm thấy rằng họ đang đóng góp vào sự thay đổi, dù là nhỏ.

Sự phát triển của các thế hệ tiêu dùng mới

Thế hệ Z và Millennials là nhóm tác động lớn nhất đến xu hướng này. Đây là những người trưởng thành trong bối cảnh mạng xã hội phát triển, họ nhìn thấy các vấn đề môi trường lan truyền từng ngày: rác thải nhựa ở đại dương, ô nhiễm không khí, biến đổi khí hậu. Điều đó tạo ra một thế hệ người tiêu dùng nhạy cảm với các vấn đề toàn cầu.

Họ không chỉ mua một chiếc áo đẹp mà còn quan tâm: áo được làm từ chất liệu gì, có tái chế hay không, nhà máy sản xuất có an toàn cho công nhân hay không, thương hiệu có tham gia trách nhiệm cộng đồng hay không. Điều thú vị là họ xem tiêu dùng bền vững như một phong cách sống, một phần của bản sắc cá nhân. Đối với thế hệ này, trả thêm 20% không phải sự “hi sinh”, mà là khoản đầu tư cho tương lai. Họ hiểu rằng giá trị thật không chỉ nằm ở sản phẩm, mà nằm trong câu chuyện, trong ảnh hưởng và trong triết lý sống mà sản phẩm mang theo.

Tại sao người tiêu dùng lại sẵn sàng chi thêm?

Nhiều người thường đặt câu hỏi: tại sao chỉ vì “bền vững” mà khách lại sẵn sàng trả thêm như vậy? Lý do thực chất nằm ở sự kết hợp của ba yếu tố chính.

Trước hết là ý thức trách nhiệm cá nhân. Những người mua sản phẩm bền vững mong muốn giảm tác động tiêu cực lên môi trường: giảm rác thải, giảm khí thải, giảm tiêu thụ tài nguyên. Một chiếc túi vải có thể dùng nhiều năm khiến họ cảm thấy mình thực sự đã góp phần thay đổi điều gì đó. Thứ hai là niềm tin vào chất lượng. Các sản phẩm bền vững thường được sản xuất cẩn trọng hơn, có quy trình rõ ràng, tiêu chuẩn cao hơn. Khách hàng cảm thấy an tâm vì biết họ đang sử dụng thứ an toàn cho bản thân và cộng đồng.

Cuối cùng là giá trị tinh thần. Khi dùng sản phẩm bền vững, khách hàng cảm thấy tự hào vì hành động của mình mang ý nghĩa. Sản phẩm không còn đơn thuần là món đồ, mà là biểu tượng của lối sống có trách nhiệm.

Doanh nghiệp cần làm gì để đáp ứng xu hướng này?

Khi khách hàng sẵn sàng chi thêm, doanh nghiệp cũng phải thay đổi tương ứng. Việc tạo ra sản phẩm bền vững không còn là lựa chọn “cho có”, mà trở thành lợi thế cạnh tranh. Điều đầu tiên doanh nghiệp cần là minh bạch: quy trình sản xuất, nguồn gốc nguyên liệu, chuỗi cung ứng phải rõ ràng để xây dựng niềm tin.

Không phải mọi doanh nghiệp đều đủ khả năng chuyển sang nguyên liệu xanh ngay lập tức, nhưng họ có thể bắt đầu từ những bước nhỏ: giảm bao bì nhựa, sử dụng vật liệu dễ phân hủy, tối ưu quy trình, khuyến khích tái sử dụng. Những thay đổi nhỏ nhưng nhất quán sẽ giúp tạo hình ảnh thương hiệu có trách nhiệm.

Quan trọng hơn, doanh nghiệp phải kể được câu chuyện bền vững của mình. Khách hàng không chỉ mua sản phẩm; họ mua niềm tin và giá trị tinh thần. Một câu chuyện chân thật, có chiều sâu sẽ khiến khách hàng cảm nhận được sự tử tế và sẵn sàng chi thêm cho điều đó.

Sự bền vững không chỉ là xu hướng – nó là tiêu chuẩn mới

Điều đáng mừng là lựa chọn sản phẩm bền vững đang trở thành chuẩn mực mới, không chỉ ở châu Âu, Mỹ mà cả tại các nước đang phát triển như Việt Nam. Sự thay đổi này phản ánh hành trình trưởng thành của xã hội: từ việc chỉ tiêu thụ để thỏa mãn bản thân, con người chuyển sang tiêu thụ để bảo vệ tương lai chung.

Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra thách thức: liệu doanh nghiệp có đủ năng lực và cam kết để theo kịp? Liệu các mô hình kinh doanh hiện tại có sẵn sàng chuyển đổi để đáp ứng nhu cầu mới? Đây không chỉ là câu chuyện kinh tế, mà là câu chuyện văn hóa và nhận thức. Sản phẩm bền vững không còn là sản phẩm “cao cấp”, mà sẽ dần trở thành sản phẩm “bình thường mới”.

Kết luận

Khi người tiêu dùng sẵn sàng trả thêm 20%, điều đó không chỉ phản ánh hành vi mua sắm, mà thể hiện sự chuyển dịch trong nhận thức xã hội. Họ đang lựa chọn một lối sống có trách nhiệm hơn, văn minh hơn. Điều này mở ra một cánh cửa mới cho doanh nghiệp: nếu bạn tử tế, khách hàng sẽ đi cùng bạn.

Tương lai của kinh doanh không phải là cạnh tranh bằng giá rẻ, mà là cạnh tranh bằng giá trị thực sự. Và giá trị bền vững chính là chìa khóa của thời đại mới.