Trong vòng 5 năm trở lại đây, trí tuệ nhân tạo (AI) đã trở thành một trong những lĩnh vực phát triển nhanh nhất tại Việt Nam. Từ các sản phẩm ứng dụng vào tài chính, giáo dục, y tế, thương mại đến các giải pháp nhận diện hình ảnh, tối ưu vận hành doanh nghiệp, AI dần trở thành nền tảng quan trọng trong quá trình chuyển đổi số quốc gia. Điều đáng chú ý là không chỉ những tập đoàn lớn đầu tư vào AI, mà một hệ sinh thái startup trẻ, táo bạo và có năng lực công nghệ mạnh đang trở thành lực đẩy giúp Việt Nam vươn lên trong cuộc đua công nghệ toàn cầu.

Nhiều startup AI Việt Nam không chỉ tạo ra sản phẩm chất lượng mà còn xuất hiện tại các thị trường quốc tế, gọi vốn thành công và xây dựng đội ngũ kỹ sư công nghệ cao. Điều này cho thấy Việt Nam không còn là “người dùng công nghệ”, mà đang dần đóng vai trò “người sáng tạo công nghệ”. Vậy giữa hàng trăm doanh nghiệp AI mới mọc lên, đâu là những startup đang tạo dấu ấn mạnh mẽ nhất?

AI – biểu tượng cho tham vọng công nghệ của Việt Nam

Nếu hai thập kỷ trước, các doanh nghiệp công nghệ Việt Nam chủ yếu gia công phần mềm và cung cấp dịch vụ giá rẻ, thì giờ đây AI mở ra một “bản sắc mới”: sáng tạo, tự chủ và hướng đến giá trị lõi. AI là lĩnh vực vừa có tiềm năng thị trường lớn, vừa đòi hỏi năng lực nghiên cứu cao, nên startup nào tồn tại được trong ngành này đều có nội lực đáng kể.

Sự quan tâm của Chính phủ với chiến lược chuyển đổi số, các quỹ đầu tư quốc tế đổ vốn vào công nghệ, và nhu cầu ứng dụng AI trong kinh doanh đã tạo ra môi trường thuận lợi. Song song đó, lớp kỹ sư trẻ người Việt – đặc biệt là những kỹ sư từ các trường công nghệ trong nước và du học sinh trở về – mang đến tư duy toàn cầu kết hợp am hiểu thị trường bản địa. Tất cả giúp hệ sinh thái AI Việt Nam có nền tảng vững chắc và mang màu sắc đặc biệt của thời đại.

Những startup AI tiêu biểu đang tạo ảnh hưởng tại Việt Nam

1. VinAI – trung tâm nghiên cứu dẫn đầu và nguồn nhân lực “hạt nhân”

VinAI là cái tên được nhắc đến nhiều nhất khi nói về công nghệ AI “Made in Vietnam”. Khác với nhiều startup thương mại hóa nhanh, VinAI được xây dựng theo mô hình nghiên cứu ứng dụng với đội ngũ tiến sĩ, nhà khoa học và kỹ sư hàng đầu trong lĩnh vực thị giác máy tính, học sâu, tự hành và mô phỏng. Các công trình xuất hiện trên các hội nghị khoa học lớn, các sản phẩm được ứng dụng vào ô tô thông minh, nhận diện khuôn mặt và tối ưu hệ thống. Sự phát triển của VinAI cho thấy Việt Nam hoàn toàn đủ khả năng cạnh tranh trong những lĩnh vực công nghệ lõi.

2. FPT Smart Cloud & FPT AI – hệ sinh thái AI quy mô lớn

Dựa trên nền tảng công nghệ của FPT, hệ sinh thái FPT AI tập trung vào các giải pháp giọng nói, chatbot, phân tích dữ liệu và tự động hóa doanh nghiệp. Đây là mô hình startup – tập đoàn kết hợp, tức vừa có tính linh hoạt của startup vừa có nguồn lực mạnh của tập đoàn. Nhiều cơ quan nhà nước, ngân hàng và doanh nghiệp lớn tại Việt Nam đang sử dụng nền tảng AI của FPT để tối ưu hóa vận hành.

Sự phát triển của nhóm startup thuộc FPT cho thấy một hướng đi quan trọng: AI không phải chỉ là nghiên cứu mà cần trở thành dịch vụ có thể triển khai nhanh, tiết kiệm chi phí và giúp doanh nghiệp chuyển đổi số dễ dàng hơn.

3. AmiAI, LiveSpo AI, Otrafy Vietnam… – làn sóng startup trẻ đầy khát vọng

Những startup AI trẻ đang bước vào thị trường với tốc độ nhanh hơn, mô hình linh hoạt hơn. Có startup tập trung xây dựng công cụ AI cho doanh nghiệp nhỏ, có startup ứng dụng AI vào quản trị dữ liệu chuỗi cung ứng, nông nghiệp thông minh hoặc chăm sóc sức khỏe.

Điểm chung của nhóm này là:

• Tập trung giải quyết vấn đề thực tiễn của người Việt

• Tối ưu chi phí để phù hợp thị trường trong nước

• Kết hợp AI với các mô hình SaaS, dữ liệu lớn và IoT

• Hướng đến xuất khẩu phần mềm

Họ không tạo ra sản phẩm để “đua tiếng vang” mà tìm cách giải quyết những bài toán rất thật: nông dân cần dự đoán thời tiết, doanh nghiệp nhỏ cần quản lý kho tự động, nhà hàng cần phân tích hành vi khách hàng… và AI chính là công cụ giúp nâng cao hiệu quả trong thời đại mới.

4. Zalo AI – hệ sinh thái dữ liệu người dùng trong nước lớn nhất

Sở hữu lượng người dùng khổng lồ, Zalo AI tập trung vào các công nghệ giọng nói tiếng Việt, gợi ý nội dung, tối ưu quảng cáo và nhận diện hình ảnh. Lợi thế lớn nhất của họ là dữ liệu ngôn ngữ – yếu tố then chốt để xây dựng mô hình AI mạnh. Nhờ đó, Zalo AI được xem là một trong những nền tảng AI có giá trị ứng dụng rộng nhất tại Việt Nam.

Sự phát triển của Zalo AI chứng minh rằng dữ liệu bản địa là chìa khóa giúp Việt Nam tạo lợi thế trong cuộc đua AI toàn cầu. Khi mô hình AI được huấn luyện với ngữ cảnh Việt Nam, nó sẽ hiểu người Việt tốt hơn bất kỳ mô hình ngoại nhập nào.

5. Viettel AI – AI quy mô quốc gia

Viettel AI có khả năng triển khai hạ tầng lớn, hệ thống điện toán đám mây, trung tâm dữ liệu và nền tảng học sâu. Các giải pháp của họ đi vào các lĩnh vực như y tế, an ninh, giáo dục và quản trị công. Đây là lớp startup công nghệ lớn theo mô hình “in-house R&D” của tập đoàn, nhưng thực chất vẫn vận hành như một startup có tốc độ đổi mới cao.

Cách Viettel ứng dụng AI vào các lĩnh vực công cho thấy vai trò quan trọng của AI không chỉ trong thương mại, mà cả trong quản trị xã hội.

AI Việt Nam: Thách thức lớn – Cơ hội lớn hơn

Sự phát triển mạnh của startup AI Việt Nam cho thấy tiềm năng rất lớn, nhưng đi kèm là những thách thức không nhỏ: chi phí nghiên cứu quá cao, hạ tầng tính toán còn hạn chế, thiếu dữ liệu chất lượng, cạnh tranh với các mô hình AI quốc tế. Tuy nhiên, chính những thách thức này tạo động lực để startup Việt Nam đổi mới liên tục.

Quan trọng hơn, Việt Nam có lợi thế lớn trong việc ứng dụng AI vào đời sống: dân số trẻ, doanh nghiệp sẵn sàng chuyển đổi số, và thị trường đủ rộng để thử nghiệm các giải pháp mới. Khi nhà nước và tư nhân kết hợp chặt chẽ, ngành AI Việt Nam hoàn toàn có thể vươn lên nhóm dẫn đầu khu vực trong tương lai.

Kết luận

Sự nổi lên của các startup AI tại Việt Nam không chỉ là sự bùng nổ công nghệ, mà là bước chuyển mình đầy tự tin của một quốc gia đang muốn khẳng định vị thế trên bản đồ công nghệ toàn cầu. VinAI, FPT AI, Zalo AI, Viettel AI và các startup trẻ nổi bật khác đã tạo nên một bức tranh sôi động: giàu tri thức, giàu khát vọng và giàu tiềm năng.

Ngành AI Việt Nam không đi sau; ngành AI Việt Nam đang đi nhanh – và quan trọng nhất, đi đúng hướng.