Chuyên gia tài chính: "2025, người Việt cần học lại cách tiết kiệm"

Trong bối cảnh kinh tế thế giới đầy bất ổn và Việt Nam đang đứng trước nhiều biến động — từ mức lãi suất ngân hàng được giữ ở mức thấp cho đến nguy cơ thuế đánh vào lãi tiền gửi — việc tiết kiệm lại trở thành một chủ đề bức thiết với người dân. Theo báo cáo của Deposit Insurance of Vietnam (DIV), tổng tiền gửi của khách hàng ở hệ thống ngân hàng chỉ tăng nhẹ trong quý đầu năm 2024, dù lãi suất huy động giảm đáng kể. Chính vì vậy, “học lại cách tiết kiệm” không chỉ là khẩu hiệu mà là nhu cầu cấp thiết để bảo vệ tài chính cá nhân trong năm 2025 và những năm tới.

Bối cảnh tài chính cá nhân tại Việt Nam năm 2025

Người gửi tiết kiệm truyền thống với việc gửi tiền vào ngân hàng và trông chờ “an toàn” đang đứng trước ngã rẽ mới. Lãi suất ngân hàng thấp nghĩa là lợi suất thực (trừ lạm phát) bị thu hẹp. Đồng thời, có đề xuất từ một số địa phương về việc đánh thuế đối với lãi tiền gửi cá nhân, điều đó sẽ ảnh hưởng đến tâm lý tiết kiệm. Trên khía cạnh khác, các nghiên cứu về năng lực tài chính cá nhân (financial literacy) ở Việt Nam cho thấy vẫn có nhiều hạn chế đáng kể. Ví dụ, nghiên cứu cho thấy những người có hiểu biết tài chính cao hơn sẽ có khả năng tiết kiệm tốt hơn và có đa dạng hóa đầu tư hơn. Như vậy, khi môi trường thay đổi, chỉ gửi tiết kiệm thôi chưa đủ, việc nắm vững kiến thức, chiến lược và hành vi mới là yếu tố quyết định.

Vì sao chúng ta “cần học lại cách tiết kiệm”?

Trước hết, khi lãi suất ngân hàng thấp và nguy cơ thuế lãi tiền gửi tăng lên, phương thức tiết kiệm truyền thống mất dần sức hấp dẫn. Người gửi không còn chỉ chờ gửi rồi vô tư để đó. Thứ hai, mức độ hiểu biết về tài chính cá nhân chưa đồng đều tại Việt Nam, nhiều người vẫn tiết kiệm theo thói quen hoặc cảm xúc mà không có kế hoạch rõ ràng. Nghiên cứu cho thấy: “1 điểm cao hơn về năng lực tài chính sẽ tăng xác suất người đó tiết kiệm và đầu tư”. Cuối cùng, trước những rủi ro như lạm phát, biến động kinh tế và chi phí tăng cao, việc giữ tiền “ngủ yên” trong ngân hàng có thể không còn đủ để bảo toàn giá trị dài hạn.

Những nguyên tắc tiết kiệm và quản lý tài chính cá nhân nên được “học lại”

Đầu tiên, việc lập ngân sách cá nhân rõ ràng và phân bổ giữa chi tiêu, tiết kiệm và đầu tư là bước nền tảng. Các khảo sát cho thấy khoảng 74% người tiêu dùng Việt có “theo dõi thu chi” nhưng chỉ một phần nhỏ thực sự triển khai chiến lược lâu dài. Thứ hai, xây dựng quỹ dự phòng (emergency fund) trở nên quan trọng hơn bao giờ hết không chỉ gửi một khoản tiết kiệm, mà là dành riêng cho rủi ro như mất việc, bệnh tật hoặc biến động thu nhập. Thứ ba, đa dạng hóa kênh tiết kiệm và đầu tư, thay vì chỉ gửi ngân hàng: cần xem xét trái phiếu uy tín, quỹ mở, bảo hiểm có tính tiết kiệm, hoặc đầu tư nhỏ lẻ một cách thận trọng. Cuối cùng, việc cắt giảm chi tiêu không cần thiết và định nghĩa lại “tiết kiệm” –hông chỉ là “tiêu ít” mà là “tiêu có chọn lọc và hiệu quả”.

Từ đó, các chuyên gia gợi ý chiến lược cho người Việt năm 2025, nếu bạn đang gửi phần lớn tiền tiết kiệm tại ngân hàng dài hạn mà chưa có chiến lược khác, có thể cần rà soát lại. Hãy bắt đầu bằng việc đặt lại mục tiêu tài chính: năm nay nên là “ổn định và bảo toàn” hơn là “mở rộng nhanh”. Xem xét tác động của thuế và chi phí, cân nhắc đa dạng hóa kênh sử dụng. Hơn nữa, tư duy tài chính nên chuyển từ “cứ gửi là an toàn” sang “gửi + đầu tư + quản lý rủi ro”. Thêm vào đó, tăng cường hiểu biết tài chính thông qua khóa học, đọc sách, webinar — vì chính kiến thức sẽ tạo nên lợi thế khi thị trường thay đổi. Cuối cùng, tự động hóa tiết kiệm: mỗi tháng chuyển một phần từ thu nhập vào quỹ riêng trước khi chi tiêu để tạo thói quen và tránh bỏ lỡ.

Kết luận

Chuyển từ “tiết kiệm vì phải tiết kiệm” sang “tiết kiệm vì mình có kế hoạch tài chính rõ ràng” chính là bước ngoặt cần thiết cho người Việt trong năm 2025. Khi nền kinh tế có nhiều biến động, rủi ro tăng, thì việc học lại cách tiết kiệm — với chiến lược, kiến thức và kỷ luật — chính là điều giúp mỗi cá nhân vững vàng. Bạn nghĩ sao? Bạn đã có chiến lược tiết kiệm nào mới cho năm nay chưa? HaNoiBiz rất muốn nghe chia sẻ của bạn.